Jakie zachowania są przemocą?

Na początku warto ustalić, co rozumiemy przez „przemoc”. Określenie to używane jest w życiu codziennym, jednakże różnie jest ono definiowane. Bywa mylone z pojęciem „agresja”. Agresja natomiast jest normalną reakcją emocjonalną, jak również zachowaniem, które na co dzień stosujemy. Prawdopodobne związane jest to z procesem ewolucji – każdy gatunek w momentach zagrożenia, zdobywania podstawowych potrzeb, takich jak, np. pokarm stosuje zachowania agresywne. Jednak ludzie, poza fizycznymi rodzajami agresji w wyniku ewolucji stworzyli różnorodne sposoby działań agresywnych, np. słowa, zwroty, gesty, ruchy. I stąd właśnie używamy wyzwisk, ataków słownych, szantaży itp. Oznacza to, że agresja jest integralną częścią naszego gatunku, którą używamy nie tylko w zagrażających sytuacjach, ale też po to, aby inni robili i zachowywali się, tak jak chcemy.

Warto podkreślić, że u podstaw przemocy są zachowania agresywne. Jednakże nie każda agresja jest przemocą. Tak więc, aby zachowanie agresywne można było zdefiniować jako „przemocowe” po pierwsze musi być ono intencjonalne, czyli zmierzać ku celowi. Dzięki temu kryterium możemy odróżnić działania spowodowane „przypadkowo”, w wyniku niefortunnego wypadku, np. uderzając kogoś ręką podczas opowiadania jakiejś emocjonującej historii. Przeciwnie zaś jest w sytuacji, kiedy, np. rodzic bije dziecko za niegrzeczne zachowanie (w takim wypadku zazwyczaj kara cielesna ma cel wychowawczy) i tutaj mamy do czynienia z działaniem celowym, jak również agresywnym.

Kolejną cechą, którą rozpatrujemy podczas definiowania przemocy jest naruszenie praw lub dóbr drugiego człowieka. Wszyscy ludzie mają prawo do decydowania o sobie, do robienia tego, co nas interesuje, do podejmowania pracy, do mówienia „nie” itp. Jeśli w jakiś sposób niszczymy czyjeś prawa lub nie pozwalamy w pełni na korzystanie z nich, np. poprzez bicie, szarpanie, groźby, zastraszanie itp., czyli wszędzie tam, gdzie silniejsza strona myśli o zaspokojeniu tylko i wyłącznie swoich potrzeb wbrew wartościom i prawom drugiej strony, doprowadzamy do działań przemocowych.

Trzecia cecha, mająca ogromne znaczenie w ustalaniu czy zachowania są „przemocowe”, to ocena sił pomiędzy osobami będącymi w konflikcie. Jedna strona musi mieć znaczną przewagę (w sensie psychicznym, fizycznym, społecznym, ekonomicznymi) nad drugą w przynajmniej jednym obszarze życia, doprowadzając do braku umiejętności obrony przez drugą osobę. Jeśli źle wykorzystamy dominację, którą każdy z nas posiada ponieważ jest ona zależna  od  hierarchii społecznej  np. rodzice nad dziećmi, nauczyciel nad uczniem, możemy stać się osobami stosującymi przemoc.

Tak więc zachowania takie jak, np. krytyka, izolowanie, popychanie itp., które są kierowane do osoby, która czuję się silna i pewna siebie będą tylko zachowaniami agresywnymi. Te same działania wymierzone wobec kogoś słabszego, kto nie może się bronić, są aktami przemocy.

Ostatnia cecha, na którą trzeba zwrócić uwagę, to skutki wynikające z doznawanych działań. Jeśli ich wynikiem jest jakaś krzywda, fizyczna (siniaki, złamania itp.), psychiczna (lęki, traumy, zaburzenia, brak pewności siebie itp.), to mamy do czynienia z przemocą.

Podsumowując, jeśli wykorzystując swoją przewagę podejmujesz  działania pozwalające Ci osiągnąć jakiś cel (zaspakajania naszych potrzeb, spokoju w domu, czystości, grzecznego zachowania itp.),  a przy tym naruszasz prawa i dobra innych,  powodujesz szkody, to  prawdopodobnie Twoje zachowanie jest przemocą.

Dowiedz się, jak układać swoje relacje z bliskimi bez stosowania przemocy!

Zobacz, kto może Ci pomóc w Twoim powiecie.

Pamiętaj, że odpowiedzialność za stosowanie przemocy zawsze jest po stronie osoby stosującej przemoc!

Opracowała: Małgorzata Lisowska, psycholog, Ośrodek Pomocy dla Osób Pokrzywdzonych Przestępstwem Stowarzyszenia SOS dla Rodziny w Szczecinie
www.sos.home.pl